Human Rights in Finance.EU heeft gefascineerd kennisgenomen van de visie van het Ministerie van Financiën over het met een nieuwe ronde van zelfregulering oplossen van het probleem van institutionele discriminatie in de banksector.
Allereerst vinden we het héél positief is dat het Ministerie precies in de gaten heeft waar het probleem zit:
- banken/financiële instellingen discrimineren en dat moet niet gebeuren,
- banken/financiële instellingen communiceren heel slecht richting klanten en dat moet beter,
- banken/financiële instellingen jagen klanten te snel de deur uit; dat moet ook niet gebeuren want een recht op een bankrekening is een groot goed.
De brief kent echter wel twee probleempunten. De analyse is enigszins onvolledig en de oplossing zelfregulering zal in het geheel niet werken. Je hebt natuurlijk geen nieuw stuk papier, een ‘NVB-standaard’ of maanden overleg nodig om je aan het wettelijk voorschrift te houden dat je niet discrimineert. Wat wel nodig is harde regelgeving, strakke handhaving en meer zelfinzicht bij de beleidsmakers, toezichthouders en banken over het gegeven hoe ze mede zélf de oorzaak zijn.
Voor het overige zijn we heel positief over de extra aandacht voor het thema mensenrechten in de financiële sector, want de situatie is inderdaad bar en boos momenteel. Dat deel van de brief klopt. Maar degenen die voor u als klant dit jaar écht het verschil hebben gemaakt in uw rechtspositie zijn journalisten, tal van stichtingen, rechters en advocaten geweest.
Zelfregulering door banken met een NVB-standaard gaat dit probleem van regels en houding echt niet oplossen. Waarom dat zo is leggen we hieronder uit.
1. Financiën en DNB zijn onderdeel van het probleem maar vinden zelf van niet
Ten eerste: het Ministerie van Financiën en De Nederlandsche Bank doen alsof ze zelf helemaal geen rol hebben bij de discriminatie in de banksector. De realiteit gebiedt echter te onderkennen dat het Ministerie van Financiën zélf een cultuur heeft waarin institutionele discriminatie diepgeworteld is. Men leze de boete’s van de Autoriteit Persoonsgegevens aan de belastingdienst er maar op na. Noch Financiën, noch DNB erkennen dat de voorgeschreven AMLD-witwas-toets op geografische risico’s bijna onvermijdelijk leidt tot controle op nationaliteit. En het is Financiën zélf die in de internationale Financial Action Task Force on Fraud aandringt op geografische profilering naar landen en nationaliteit.
Schrijnend is verder dat geboorteplaats en nationaliteit niet tot de datavelden horen die op dit moment bij identificatie voorgeschreven worden door de anti-witwaswet. Die data komen toch binnen als een ‘bijvangst’ die feitelijk door instellingen wel degelijk gebruikt wordt. Dit leidt tot onjuiste praktijken, zoals te lezen in dit recente BNR-artikel en de uitspraken van het College van de Rechten van de Mens. En het onterecht discrimineren op landen/nationaliteit vloeit feitelijk voort uit DNB-eisen en EBA-richtlijnen rond witwasmonitoring, zoals wij eerder al toegelicht hebben in deze podcast (minuut 33:34).
2. Zelfregulering met NVB als pseudo-regelgever als oplossing is een heilloze weg
De ‘oplossing’ van het Ministerie van Financiën is dus meer van hetzelfde poldermodel en zelfwerkzaamheid. Aan de banken vragen of ze als echte padvinders zich aan hun erewoord houden en hun best willen doen zich aan de verklaring van de Rechten van de Mens te houden. De NVB springt vervolgens in de houding en zegt; ‘wij ontwikkelen daar een standaard voor’. Maar dat is een evidente PR-maatregel want hoe ingewikkeld is het om een standaard te maken met in de kern de volgende inhoud: GIJ ZULT NIET DISCRIMINEREN !
De NVB gaat nu dus serieus voor deze vier woorden en opdracht een zogeheten ‘standaard’ ontwikkelen. Ze zal het maatschappelijk middenveld betrekken. Welaan, dat brengt ons bij het probleem dat NVB zo een onbevoegde pseudoregelgever wordt. Want wat is de juridische status hiervan? Spreekt NVB namens alle instellingen die onder de witwaswet vallen? Dat is niet het geval. Het is immers de Vereniging van Banken.
Intussen doen op dit moment soortgelijke niet juridisch verankerde sectorstandaarden van de NVB/banken behoorlijke schade aan allerlei klanten uit ‘risicovolle’ sectoren die door banken het liefst de deur worden gewezen. In onze brief uit oktober 2023 aan de NVB over de menselijke maat in het betalingsverkeer hebben we de problematiek rond de NVB risico-standaarden verduidelijkt.
De NVB-risico-standaarden vormen dus vooral een excuus en onderbouwing om het publicitaire en publieke leed van klanten te verkopen en dienen primair de banken, niet de klanten van banken. Daarnaast belemmeren ze de concurrentie (dat punt staat nog op de agenda voor volgend jaar) en leiden ze tot onnodig kostenverhoging in de sector en onnodige uitsluiting van klanten.
3. Het illegale bancaire sleepnet was ook zelfregulering
De kern van de oplossing van het Ministerie van Financiën is dus: meer van hetzelfde doen met dezelfde club mensen die tot nog toe het probleem niet wilden herkennen. Het Ministerie van Financiën, DNB, NVB en Ministerie van Financiën besluiten heel patriarchaal wat de oplossing gaat worden voor een prangend maatschappelijk probleem. Met een serie showmaatregelen voor de bühne. Maar die zelfregulering werkt bewezen niet. Dat heeft het afgelopen jaar bewezen.
Begin dit jaar vroegen we namelijk, na een petitie aan de 2e kamer te hebben aangeboden, aan banken, DNB en Financiën om te stoppen met het bancaire sleepnet dat dik illegaal in de lucht was. Dat wilden ze niet doen. En U weet wel, dat was dus het bancaire sleepnet waarover de 2e kamer aan het discussiëren was of het zou mogen in Nederland? Daarmee waren de banken dus al lang bezig.
Wist u dat, zelfs nádat het wetsvoorstel rond massamonitoring was ingetrokken, banken doorgingen met de verboden uitbesteding en de verboden verwerking persoonsgegevens? DNB liet het toe en AP werd gefopt alsof er niets aan de hand was. Dat stopte pas toen wij als stichting de juridische duimschroeven stevig aandraaiden.
Kortom. Zelfregulering werkt niet en als je de NVB, DNB en het Ministerie van Financiën hun gang laat gaan dan komt er ook geen einde aan massieve mensenrechten-schendingen. De harde realiteit is dat mensenrechten-schendingen die door de pleger niet herkend worden en worden betiteld als ‘ervaren mensenrechtenschending’ alleen stoppen door juridische actie of harde regelgeving. Mooie woorden of zelfregulering door usual suspects lossen dus niets op.
Steun HRIF.EU als je écht wilt dat je mensenrechten in het financieel verkeer worden bewaakt en beschermd !
Onze conclusie en ervaringen van dit jaar?
Het zijn vooral de journalisten, rechtszaken en allerhande stichtingen die dit jaar voor uw rechtspositie het verschil hebben gemaakt. Wij hebben als HRIF.EU rond dit discriminatie thema zowel voor als achter de schermen allerlei klanten en organisaties bijgestaan. Banken gebruiken daarbij de complexiteit van witwas- en sanctieregels om met gelegenheidsredeneringen te doen alsof discriminatie volgens de wet moet. Maar geen van de toelichting van banken die wij zagen bij klantcases was juridisch correct.
De grote les is dat als banken écht juridisch tegenspel krijgen hun hele betoog en verhaal als juridisch niet-onderbouwd onderuit valt. Dat bancaire sleepnet: geen juridische basis. Maar als een Wizard of Oz hebben de banken iedereen voor de gek gehouden dat het wel zou kunnen.
Waar ook geen basis voor is: melden van ongebruikelijke transacties aan de FIU. Maar banken doen alsof het moet. Dat is simpelweg onhoudbaar onder Europees recht. Het moet niet van Europa en de bank moet vooral maar 1 ding en dat is alle regels en mensenrechten respecteren en niet alleen de wetten en visies van nationale toezichthouders die de hoogste boetes opleggen. Maar goed, die ongebruikelijke transacties staan dus voor ons voor 2025 op de agenda (de beroepsprocedure en verwijderverzoeken lopen inmiddels).
Kortom: zoekt u zo tegen het eind van het jaar nog een goed doel en steunt u onze strijd ter bescherming van alle mensenrechten in het financiële en economische transactieverkeer?
Duik naar onderaan de pagina en stort iets op onze rekening. Of als u dat te spannend vindt: denk dan eens aan: Follow the Money, aan Privacy First of steun stichting PILP die dit jaar de rechtszaak over discriminatie ING ondersteunde. Of zoek op artikel 1 en vindt alle stichtingen die daarin u kunnen bijstaan (artikel 1, artikel 1, artikel 1, en zo zijn er nog velen).
Hartelijk dank voor uw aandacht en… fijne feestdagen!