Op 6 september boog de vaste Kamercommissie van Financien zich over de wetsvoorstellen die al dan niet controversieel verklaard moeten worden, gezien de aanstaande verkiezingen. De stichting Human Rights in Finance.EU riep de Commissie op om het plan van aanpak Witwassen, met daarin de uitwerking van regels rond gezamenlijke TransactieMonitoring Nederland, controversieel te verklaren. UPDATE: uit de besluitenlijsten van 6 september en 12 oktober blijkt nu dat de vaste kamercommissie hieraan inderdaad gehoor gaf. Dat stemt tevreden.
Uit onze e-mail:
Graag vraagt de Stichting Human Rights in Finance.EU uw aandacht voor de vergadering van 16u vanmiddag waarin u zich buigt over het controversieel verklaren van wetsvoorstellen in behandeling. In het bijzonder hebben wij zorgen over een eventueel te snelle en afgeraffelde behandeling van het wetsvoorstel plan van aanpak witwassen dat beoogt transactiemonitoring Nederland een nadere basis te geven.
Er is onvoldoende basis, in de huidige vorm en onder de geldende grondrechten in Europa om dit wetsvoorstel aan te nemen. Hetzelfde geldt overigens voor de Uitvoeringswet Vo bij geldovermakingen en overdrachten van cryptoactiva te voegen informatie en over de uitvoeringswet verordening crypto-activa.
Beide wetsvoorstellen dragen bij aan een klimaat waarin overmatig in persoonsgegevens wordt gesnuffeld om mensen op oneigenlijke gronden als nationaliteit, achternaam, beroep te onderwerpen aan een blokkade op de rekening, uitvraag van nadere details en beschuldiging van witwassen die ontkracht moet worden.
Wij gaan ervan uit dat u met ons van mening bent dat dit soort onderwerpen zorgvuldige behandeling verdient en niet snel voor de verkiezingen doorbehandeld moet worden. Wij krijgen uit andere hoek namelijk signalen dat dit moment namelijk juist bij uitstek benut lijkt te worden om tóch vaart te maken. Dat lijkt ons onvoldoende recht doen aan de belangen van burgers die hierbij in het geding zijn.
In dit verband maken wij u er ook attent dat onze organisatie afgelopen maandag in Luxemburg de eerste stappen zette in een annulment procedure heeft gezet bij het Hof van Justitie voor de te ver gaande Regulation 2023/1113 die het bankwezen al langer verplicht tot onnodige verzending van privé gegevens door de keten heen. Dat het bankwezen dit zelf niet doet/gedaan heeft is inderdaad verbazend, maar het tekent hoe weinig de belangen van de klant tegenwoordig nog centraal staan in die sector.
De nitty gritty details in de bijlage
Er is teveel informatie om in korte tijd over te dragen op dit onderwerp. Kortheidshalve stopten we ook nog het onderstaande in de bijlage van de mail.
Het wetsvoorstel plan van aanpak witwassen kent geen passende grondrechten toetsing zoals voorgeschreven bij de te maken afwegingen onder het integrale afwegingskader regelgeving. De AP heeft al in uw Kamer aangegeven de voorgenomen verwerking als onrechtmatig te zijn. In het licht van de bestaande jurisprudentie van het Hof van Justitie is dat volstrekt begrijpelijk [Digital Rights Ireland in 2014 (C-293/12 and C-594/12), Tele2 Sverige and Watson and Others in 2016(C-203/15 and C-698/15) and Privacy International, La Quadrature du Net and Others in 2020 (C-623/17, C-511/18, C-512/18, C-520/18)].
Het plan van aanpak witwassen met TransactieMonitoring NL is in Nederland uniek door zijn vergaande karakter en onder Europees recht zeer controversieel. Nog onlangs, in Maart 2023 schreef de European Data Protection Board expliciet dat Public-private partnerships niet geschikt zijn om opsporingsactiviteiten te doen plaatsvinden voor ongebruikelijke/verdachte transacties. Als er opgespoord wordt, moet dat door publieke autoriteiten geschieden, onder de waarborgen die deze bij hun werk moeten hanteren (geen onnodige inbreuk mensenrechten).
The setting up of public-private partnerships (“PPPs”) aiming to allow private parties (i.e. the obliged entities) to monitor subjects (i.e. their customers), on the basis of operational information provided by law enforcement authorities, and possibly related to ongoing law enforcement investigations, would entail significant risks from a data protection perspective.6 In particular, the EDPB recalls that the combatting of crime is in essence a public task and that the allocation of the said task to private enterprises or PPP’s should be strictly limited and thoroughly scrutinized. From a privacy and data protection perspective, limiting the flow of information from obliged entities to public authorities constitutes a safeguard for individuals. Therefore, the processing operation concerning information on possible offences arising from the reported suspicious transactions should be, in principle, limited to public authorities, given their sensitive nature and their impact on the fundamental rights of the concerned individuals.
En nu?
Het was na 6 september nog steeds afwachten. Er kon altijd nóg een trein voorbij komen. En dat was de plenaire vergadering van de Tweede Kamer. Inmiddels is op 12 oktober echter duidelijk geworden dat de vaste Commissie van Financiën zich niet meer voor de verkiezingen aan dit onderwerp gaat wijden. De De brief van de Autoriteit Persoonsgegevens was wat dat betreft ook meer dan helder.
In de tussentijd broedt het Ministerie op een oplossing voor de opvolgende Ministers van Financiën en Justitie. Zie ook de opmerkingen van de ambtenaren in de beslisnota:
