Wie zich afvraagt wat je als stichting voor de kiezen krijgt bij het openen van een rekening, kan even de lange lijst vragen meelezen onderaan de blog. Te zien is dat de bank een volledig en zeer gedetailleerd inzicht wenst in je hele hebben en houden. Want je moet de klant kennen nietwaar? En dit staat in de wet. Anders kun je geen betaalrekening krijgen, aldus de banken. Maar is dat echt zo?
Een bank mag formeel zelf zijn risicobeleid bepalen, mag zélf bepalen op welke manier betaalrekeningen worden aangeboden en kan zélf kiezen in hoeveel detail en op welk moment wat aan de klant gevraagd wordt. De heel uitgebreide lijst onderaan deze blog staat dan ook zeker niet als zodanig in de wet. Maar het tekent de overmaat aan witwas-controle-drang bij banken. Door een verkeerde uitleg van de Europese Richtlijn, de behoefte om veel meer te doen dan nodig is in Europa en door een overdreven angst voor boetes loopt de boel hier helemaal uit de hand.
Allerlei personen, organisaties en instellingen krijgen hierdoor geen betaalrekening, moeten zich in detail gaan verantwoorden over wat ze doen, of hun betaalrekening wordt ze afgepakt met verwijzing naar de wet. Echter, het is niet de wet, maar de overdreven ambitie van Nederlandse regelgever en Nederlandse banken en betaaldienstverleners die leidt tot alle overlast en problemen in het betalingsverkeer. We zullen hieronder laten zien hoe dit zit.
Kernprobleem: door de Nederlandse kierenjacht op ONGEBRUIKELIJKE transacties doen we ruim 1,8 miljoen meldingen TEVEEL!
De heel irritante detail-uitvraag bij klanten over uitgevoerde en verwachte transacties is juridisch gezien wel gebruikelijk in Nederland. Maar het is feitelijk niet op die manier nodig, omdat de kern van de Europese verplichting voor banken is om VERDACHTE transacties te melden en niet om ONGEBRUIKELIJKE transacties te melden. Nederland wijkt hier echter willens en wetens af van andere landen en gaat op kierenjacht naar ONGEBRUIKELIJKE transacties. Tja, Dat kan natuurlijk alles zijn.
Wie dan ook de meldingscijfers van instellingen in Europa op dit gebied over 2022 met elkaar vergelijkt ziet dat in Nederland door onze kierenjacht, met 1 melding per 9 Nederlanders stevig koploper zijn in de meldactiviteiten aan de zogeheten Financial Intelligence Unit. Zie hier de tabel en zie ook hoeveel Nederland feitelijk zou melden als ze het op de manier van andere landen zou doen. Vergeleken met de rest van de grote Europese landen melden we gemiddeld 1.851.251 transacties teveel in 2022 !
Als wij het dus op de gemiddeld Europese manier zouden doen, zouden er in Nederland 44.925 meldingen per jaar worden gedaan. Belangrijk is daarbij dat Nederland binnenkort ook juridisch verplicht gaat worden om dit zo te doen. Nog vorige week kregen we vanuit de stichting officieel van de witwasambtenaren bij de afdeling FISMA van Europa de formele bevestiging dat Nederland toch echt binnen 3 jaar aan deze afwijkende werkwijze een eind moet hebben gemaakt. Het is is duidelijk hoe de wind gaat waaien.
Zullen we nu alvast stoppen met die overdaad aan monitoring en controle ?
Als je de cijfers bekijkt en ziet dat we alleen in Nederland bijna 2 keer zoveel melden als alle Europese landen tesamen, dan is helder hoe scheef het systeem gegroeid is. Dit kost veel te veel geld en het melden van al wat ongebruikelijk is levert alleen maar ruis op. De oprichter van HRIF.EU legde daarom ook in juni 2022 tijdens het nationaal anti-witwascongres uit hoe het, gezien de nieuwe Europese regels, zowel beter, als goedkoper, als mogelijk als dringend nodig is om nu al te stoppen met die overmatige werkwijze. Dat ontlast heel veel mensen van onnodig werk en brengt meer balans.
De Nederlandsche Bank nam die suggestie een paar maanden later over in haar rapport over een meer gebalanceerde aanpak van witwasbestrijding. DNB schrijft met zoveel woorden dat het melden van ongebruikelijke transacties niet efficiënt (en feitelijk ook: niet strikt noodzakelijk) is:
De effectiviteit van de keten van het melden en onderzoeken van ongebruikelijke transacties kan worden verhoogd.
De wetgever zou er voor kunnen kiezen instellingen te vragen niet al te melden wanneer transacties ‘ongebruikelijk’ zijn, maar de focus bij het melden te leggen op ‘verdachte’ transacties, waarbij de instelling vermoedt dat de handelwijze van de klant verband houdt met witwassen of het financieren van terrorisme. Dit kan de kwaliteit van de meldingen verhogen en het aantal meldingen doen afnemen. De FIU kan zich dan concentreren op een goede doorlevering aan opsporingsinstanties. Daarmee zou Nederland ook minder afwijken van de internationale usance om verdachte transacties te melden.
De Nederlandsche Bank, Van Herstel naar balans, september 2022, p 5-6
Banken laten zich niet aanspreken op grondrechten of de menselijke maat in het betalingsverkeer
Helaas houden de Nederlandse banken, ondanks de oproepen van onze stichting aan bestuurders en aan Nederlandse Vereniging van Banken om een menselijke maat in het betalingsverkeer, vast aan hun opvatting dat ze al die ongebruikelijke transacties moeten monitoren en ons moeten lastigvallen met al die detailvragen. Want reken maar dat de antwoorden daarop later gebruikt zullen worden om alsnog die rekening weer af te pakken. Hetzij omdat het risico te groot was, hetzij omdat u toen niet eerlijk verteld heeft wat u deed, hetzij omdat er een ander excuus door de bank verzonnen wordt.
De kern is dit. Banken zijn banger voor boetes van hun strenge toezichthouders dan voor het doorbreken van de mensenrechten van hun klanten (het recht op privacy, het recht onschuldig gehouden te worden, het recht om niet gediscrimineerd te worden enz). De banken maken van de betaalrekening een VOORRECHT terwijl iedereen weet dat je voor het realiseren van je mensenrecht op een dak boven je hoofd, zorg en opleiding tegenwoordig echt niet meer met cash over de brug kan komen. Welke school accepteert cash voor het schoolgeld? Welke tandarts? Welke sportvereniging?
Nu contant geld minder gangbaar wordt, moet het recht op betaaldiensten en bankrekeningen in de wet verankerd worden voor personen, bedrijven en organisaties, zonder voorbehoud
In een wereld waarin contant geld geleidelijk verdwijnt is het hebben van een basisbetaalrekening en het kunnen afnemen van basisbetaaldiensten bij internetserviceproviders een basisrecht voor iedere persoon, organisatie en juridische entiteit. Je kunt simpelweg niet toekomen aan het realiseren van je mensenrechten zonder zo’n rekening of zonder de mogelijkheid om digitaal geld te ontvangen via gespecialiseerde dienstverleners.
Daarbij zouden de aanbieders ook wettelijk verplicht moeten worden om zich aantoonbaar de grondrechten te houden en toe te lichten hoe ze bij de verwerking van persoonsgegevens borgen dat klanten niét gediscrimineerd worden op grond van etniciteit/nationaliteit, beroep, mate van bezit van contant geld of andere persoonseigenschappen. Want daaraan schort het ook nogal momenteel. U kunt dit terugzien in de uitzendingen van Radar uit februari 2023 en november 2023.
Petitie aan de Tweede Kamer: recht op bankrekening en einde aan overmatige witwasmonitoring
Voor de Stichting Human Rights in Finance . EU is dit alle reden om aanstaande dinsdag bij de nieuwe Tweede Kamerleden met een petitie het belang te onderstrepen van een breed wettelijk recht op een betaalrekening/betaaldienst voor iedereen en een einde aan de overmaat van monitoring door banken en een stop aan de activiteiten van Transactie Monitoring Nederland (TMNL). We staan daarin niet alleen.
Ruim 14.500 personen ondertekenden deze petitie, alsook organisaties als Privacy First, Stichting Donateursbelangen, Vereniging Partin (Particulier Initiatief, bekend van de brandbrieven over de bankrekeningproblematiek aan Kaag), stichting GOED (Grenzeloos onder één Dak), de Vereniging Belangenbehartiging Nederlands Gepensioneerden, Stichting Buitenlanders buiten Nederland, de Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk, de Verenigde Bitcoinbedrijven Nederland, Bits of Freedom en de Nederlandse Accidental American Group).
Mag de witwasmonitoring een tandje minder en de betaaldienstverlening een tandje menselijker alstublieft?
Als stichting herhalen we onze oproep. Graag zien we de menselijke maat terugkomen in het betalingsverkeer. En niet een overdaad aan monitoring en informatiebevragingen onder een platte en onjuiste verwijzing naar wettelijke verplichtingen die op die manier niet eens in de wet staan. We hopen daarom dat de Tweede Kamer onze petitie herkent als signaal van wat nu nodig is: minder overmatige monitoring en een wettig, ongeclausuleerd recht op een betaalrekening/digitale betaaldienst voor personen, bedrijven, organisaties ongeacht hun achtergrond. Want zonder die basisdiensten komt de uitoefeningen van andere grondrechten ernstig in het gedrang.
PM. Op 14-2 cijfercorrectie in tabel toegepast 32.912 vervangen door 44.925 ivm bewonersaantal Ierland. Daarmee is niet 1.863.264 teveel gemeld maar 1.851.251.
Bijlage: Standaard vragenlijst Nederlandse bank (‘ONS’) bij openen van stichtingsrekening.
Om een goed inzicht te krijgen in uw organisatie hebben wij uitgebreide en concrete antwoorden nodig. Wij verzoeken u de onderstaande vragen te beantwoorden:
De antwoorden op onderstaande vragen dienen te worden aangeleverd door de wettelijke vertegenwoordiger. Indien er sprake is van gezamenlijke bevoegdheid, dienen minstens twee wettelijke vertegenwoordigers eventuele benodigde documenten te ondertekenen.
Als iemand anders dan de wettelijke vertegenwoordiger de antwoorden aanlevert, kunnen wij om een volmacht van de wettelijke vertegenwoordiger vragen. Eventuele benodigde documenten dienen aangeleverd te worden in het Nederlands of het Engels. Documenten in andere talen dienen vertaald te worden door een beëdigd vertaler.
1. Omschrijf uitgebreid uw bedrijfsactiviteiten.
2. Heeft uw organisatie een website? Zo ja, wat is het adres van de website? Zo nee, wat is de reden dat uw organisatie geen website heeft en hoe bereikt u zonder website uw (potentiële) klanten?
3. Wat is het verdienmodel van uw organisatie? (bijvoorbeeld stuks- of uurprijs, betaling per opdracht, abonnement, (ver)huur, lease)
4. Wat is de verwachte jaaromzet van uw organisatie? Waar is dit op gebaseerd?
5. Wat voor soort transacties verwacht u over de rekening (girale overboekingen, intercompany transacties, batch-betalingen, virtuele valuta, cash transacties etc.)?
6. Welke inkomende transacties verwacht u over de rekening? (denk aan type (bijvoorbeeld facturen, salaris, huur))
7. Welke uitgaande transacties verwacht u over de rekening? (denk aan type (bijvoorbeeld facturen, salaris, huur))
8. Wat is de verwachte frequentie van de inkomende en uitgaande transacties over de rekening?
9. Verwacht u grote éénmalige inkomende of uitgaande transacties over de rekening? Zo ja, waar hebben deze transacties betrekking tot?
10. Verwacht u contante geldstromen over de rekening? Zo ja, kunt u aangeven hoeveel procent van de verwachte inkomsten contant zal zijn?
11. Verwacht u betalingsverkeer van of naar landen buiten de Europese Unie? Zo ja, kunt u aangeven met welke landen? Wat is de hoogte van de inkomende geldstromen per land? Wat is de hoogte van de uitgaande geldstromen per land? Graag ontvangen wij de namen van de partijen waarmee u zaken doet in deze landen.
12. Doet uw organisatie zaken met consumenten (B2C) of met bedrijven (B2B)?
13. Wie zijn de drie grootste (verwachte) afnemers van uw organisatie? (benoem de verwachte bedrijfsnamen, indien reeds bekend)
14. Wie zijn de drie grootste (verwachte) leveranciers of zakenpartners van uw organisatie? (benoem de verwachte bedrijfsnamen, indien reeds bekend)
15. Wat is de reden dat u voor ONS heeft gekozen?
16. Bankiert uw onderneming ook bij een andere bank? Indien ja, kunt u toelichten waarom u nog een rekening wilt openen? Welk deel van de geldstromen en de jaaromzet zullen op de ONS rekening worden verwacht?
17. Doel van de stichting Graag ontvangen wij een omschrijving van het doel van uw organisatie. Met welke concrete activiteiten of projecten wordt dit doel nagestreefd? Kunt u aangeven met welke partijen uw stichting samenwerkt om haar doel na te streven?
18. Heeft uw organisatie een ANBI en/of CBF registratie? Zo ja, dan ontvangen wij graag een kopie van de registratie.
19. Activiteiten in het buitenland Ondersteunt de stichting projecten in het buitenland? Zo ja, in welke landen ondersteunt de stichting projecten? Met welke partijen in het buitenland zal uw organisatie samenwerken?
20. Uitgaande geldstromen Wie zijn de begunstigden van uw organisatie? Welke uitgaande geldstromen verwacht u op de rekening? Indien uw organisatie naar andere organisaties gelden zal gaan overmaken, kunt u dan aangeven om welke organisaties dit zal gaan? Hoe waarborgt uw organisatie dat de inkomsten ten goede komen aan het doel?
21. Inkomsten Hoeveel geld verwacht uw organisatie op jaarbasis op te halen? Op welke manieren kan er gedoneerd worden? Welke inkomende transacties verwacht u op de rekening? Wie zijn de verwachte donateurs van uw organisatie? Ontvangt uw organisatie donaties uit het buitenland? Zo ja, geef aan uit welke landen.
22. Contanten Kunt u aangeven hoeveel procent van de verwachte inkomsten contant zal zijn? Verwacht u ook contante opnames op de rekening? Zo ja, kunt u een schatting maken van welk bedrag u jaarlijks verwacht op te nemen? Kunt u aangeven wat uw organisatie met de gelden zal doen welke contant worden opgenomen?
23. Bestuur en adres Zal het bestuur een vergoeding ontvangen? Zo ja, hoe hoog zal deze vergoeding zijn? Kunt u toelichten hoe uw organisatie de activiteiten zal uitvoeren op het vestigingsadres?
24. Graag ontvangen wij de meest recente statuten of oprichtingsakte.
25. U heeft aangegeven transacties te verwachten met landen buiten de EU. Kunt u aangeven welke landen dit zijn?
26. Wat is de hoogte van de inkomende geldstromen per land?
27. Graag ontvangen wij de namen van de partijen waarmee u zaken doet in deze landen. 28. Wat is de hoogte van de uitgaande geldstromen per land?
29. Als bank zijn we verplicht om de uiteindelijke belanghebbende(n) van uw organisatie te identificeren en de actuele gegevens van hen vast te leggen. Wij verzoeken u daarom de bijgeleverde UBO-verklaring in te vullen.
Het is van belang dat de vragenlijst door u zo uitgebreid en duidelijk mogelijk wordt beantwoord en dat u daarnaast de gevraagde documenten meestuurt. Dit voorkomt dat wij nogmaals vragen aan u moeten stellen waardoor het proces onnodig vertraging oploopt. ONS is verplicht een profiel op te stellen van ieder bedrijf dat een rekening aanvraagt. Als u geen exacte antwoorden kunt verschaffen, ontvangen wij graag schattingen.