Komende week zal de stichting Human Rights in Finance.EU een formeel handhavingsverzoek indienen bij de Autoriteit Consument en Markt (ACM). Het verzoek strekt tot vernietiging van de Algemene Bankvoorwaarden (ABV) van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB). Maar waarom vraagt HRIF.EU de ACM om die Algemene Bankvoorwaarden te vernietigen?
We leggen het hieronder uit, maar eerst wat algemene achtergrond informatie.
Die bankvoorwaarden zijn in 2017 tot stand gekomen na overleg in een poldermodel discussie setting bij de SER, waarbij ook De Consumentenbond ermee ingestemd heeft.
De tekst dateert echter van voor de intensivering van witwastoezicht DNB en voor de invoering van de Algemene Verordening Gegevensbescherming. En op die punten is het nu al een flink aantal jaren stevig aan het wringen, zoals blijkt uit allerlei brandbrieven aan de Minister van Financiën en bijvoorbeeld uit onderzoeken bankrekeningen voor Nederlanders in het buitenland en talloze meldingen rond discriminatie en etnisch profileren door banken.
Wat is er mis met de Algemene Bankvoorwaarden: de theorie onder concurrentierecht
In de leidraad samenwerken tussen concurrenten beschrijft de Autoriteit Consument en Markt dat algemene voorwaarden kunnen kwalificeren als verboden gedraging onder een kartelverbod. Dat geldt echter alleen als door opstelling en verplichte toepassing van algemene voorwaarden concurrentiebeperkende afspraken of onderling afgestemde feitelijke gedragingen tot stand komen.
Normaal gesproken gaat het dan over tarieven, kortingen en dergelijke. Maar, afhankelijk van de kenmerken van de markt, zijn er ook nog andere belangrijke concurrentieparameters dan de hiervoor genoemde. En dat geldt bijvoorbeeld voor het collectief als banken misbruiken van de algemene bankvoorwaarden voor het grootschalig en vaak geautomatiseerd ophalen van privé informatie en het off-boarden (of niet accepteren) van klanten/klantgroeperingen.
In dit verband is zeker ook van belang dat in Duitsland het hoogste juridische hof in een zaak rond Facebook heeft geoordeeld over het verband tussen concurrentierecht, mededingsingsbeperking en privacy. Facebook misbruikte haar machtspositie om meer data van klanten te vragen dan gerechtvaardigd was. De visie dat marktmacht ook misbruikt kan worden bij overmatige data-opvragingen/verzamelingen werd daarna onderschreven door het Hof van Justitie in Europa: de hoogste rechter die we hebben.
Diezelfde redeneerlijn: machtsmisbruik leidend tot overmatige en onrechtmatige dataverzameling/opslag/verwerking gaat ook in Nederland op. Alleen is het hier niet één Facebook, maar een vijftal banken die gezamenlijk een overmatige witwasmonitoring intact willen houden en veel verder gaan dan strikt noodzakelijk is onder de Europese regels. En de Algemene Bankvoorwaarden zijn in dit verband het instrument waarmee het machtsmisbruik wordt geëffectueerd.
Wat is er mis met de algemene bankvoorwaarden: de theoretische problemen
1. De bankvoorwaarden voegen een aantal verplichtingen uit andere wetten opeens op het bordje van de consument. De klant moet de bank helpen aan de wet te voldoen. En de consument mag geen strafbare feiten plegen. Dat soort zaken hoort ten principale niet in de voorwaarden thuis, want het staat al in andere wetten.
2. De bankvoorwaarden leggen een onevenredige bewijsplicht bij de klant die de bewijspositie tussen bank en klant zodanig ten nadele van de klant verschuift – door de combinatie met de opzegging bij niet verstrekken van informatie – dat die als onredelijk bezwarende wijziging van bewijspositie onder het Burgerlijk Wetboek als nietig/vernietigbaar moet worden beschouwd.
3. De bankvoorwaarden stellen dat de bank aan de privacy eisen voldoet zonder dat dit wordt geconcretiseerd in verplichtingen aan de zijde van de bank. Schrijnend afwezig is de plicht van de bank om haar handelen en data-uitvraag bij klanten te toetsen op proportionaliteit, inbreuk op mensenrechten (onder EVRM/Handvest) en de eis van dataminimalisatie. In plaats daarvan wijst de bank blind naar stoplapteksten in de ABV en de kans dat de rekening wordt opgezegd.
Wat is er mis met de toepassing van de voorwaarden in de praktijk
In de praktijk is te zien dat alle banken de Algemene Bankvoorwaarden toepassen en op vergelijkbare onbillijke wijze weigeren inhoud te geven aan hun verplichtingen onder internationale mensenrecht-verdragen en de AVG.
In concreto is dat te zien omdat bij het grootste deel van de klanten geheel niet of niet passend gemotiveerd wordt wat nu de aanleiding is om een transactie te blokkeren of nieuwe informatie te vragen. Die nieuwe informatie dient echter, om rechtsgeldig verwerkt/opgeslagen te worden, proportioneel te zijn en passend bij het door de bank waargenomen vraagstuk (fraude, vermoeden van witwassen etc). De bank heeft daarin een motiveringsplicht om een proportionaliteitsafweging te maken en een zorgplicht om haar vermoeden aan de klant mee te delen.
Vele banken in Nederland laten echter verstek gaan hier en hierin is feitelijk afgestemd gedrag zichtbaar. De Nederlandse Vereniging van Banken wordt als communicatie-orgaan gebruikt om dit gedrag te rechtvaardigen. Alhoewel de tekst in de voorwaarden luidt dat banken aan de privacyregels voldoen, hangt dit als loze belofte in de lucht. De NVB laat na die werkelijk te beschermen terwijl ze dat binnen haar verenigingsstructuur wél zou kunnen. In onze tuchtrechtklacht leest u in bijlage 3 hoe dat precies zit.
Daarmee is ook duidelijk dat het collectief afgestemde en feitelijk gelijke gedrag van banken en NVB sprake sterk assymetrisch is. Als het de bank uitkomt doet ze met gemak een beroep op de ABV om de klant de deur uit te jagen. De klant wordt geacht geen strafbare feiten te begaan. Maar als een klant bij een nalatige bank verhaal haalt omdat die ondanks een bij de bank bekend strafbaar feit van fraude – ten nadele van de klant – de fraude toch door de eigen systemen laat gaan, geeft de bank juridisch geen thuis. Dus de bank kan wél straffeloos en zonder aansprakelijkheid strafbare feiten faciliteren zonder repercussie terwijl de klant op zo’n moment de bank uit wordt gewerkt.
NVB, de poortwachter, staat intussen zelf een illegale crypto-dienstverlener toe om lid te worden !
De asymmetrische kijkwijze van de NVB op het onderwerp poortwachter toont zich ook in de manier waarop zij zelf als poortwachter steken laat vallen. Sinds 1 januari is namelijk Revolut Bank lid geworden bij de NVB. Revolut heeft wel een bankvergunning, maar biedt ook crypto-diensten aan klanten aan. Echter, Revolut heeft niet de vereiste registratie hiertoe.
Marktkenners en beleidsmakers in Nederland weten dat Revolut dit niet mag en DNB is daar ook al talloze keren op gewezen door marktpartijen. Onder de anti-witwaswet Wwft mag dat illegale diensten aanbieden wegens artikel 23.c.lid drie niet. En onder de Wet Economische Delicten, artikel 1 (en 2) kwalificeert dat als strafbaar feit en misdrijf. Wie toch dat soort partijen faciliteert in de bedrijfsvoering, faciliteert witwassen. De juridisch technische details vindt u in deze post op Linkedin. Maar er gebeurt hier in Nederland …. niets.
Althans, er gebeurt wel wat. Revolut mag gewoon lid worden van de NVB. Dus kunnen we zien dat de NVB, namens de banken, iedereen in Nederland wijst op haar grootsche maatschappelijke taak om witwassen te bestrijden door intrusieve monitoring van klanten en bedrijven. Banken gooien in naam van die strijd rekeningen dicht, want o ja: poortwachter. We mogen geen strafbare feiten faciliteren.
Maar gaat het echter om de eigen leden, dan neemt de NVB gewoon een partij aan als lid waarvan bekend is dat die witwast. Wij vragen ons af of dat gepast is en hebben die vraag ook aan de NVB voorgehouden.
We hebben netjes gevraagd om geen overmatige monitoring en data-uitvragen te doen op grond van ongepaste bankvoorwaarden
Aan herhaalde verzoeken en berichten van onze stichting om een einde te maken aan de overmatige rapportage van klantgegevens, boven het bestek van artikel 16 van de witwaswet wordt geen gehoor gegeven. Ook een verzoek om over te gaan op minder intrusieve monitoring van uitsluitend verdachte transacties wordt genegeerd. Onze visie op een meer menselijke maat in het betalingsverkeer wordt pas nadat we op televisie geweest zijn ter kennisgeving aangenomen.
Vervolgens hebben we als stichting met een tuchtrechtklacht de topbankiers van Nederland ter verantwoording geroepen over hun rol en ethische verantwoordelijkheid bij dit afgestemde gedrag. Daarop is geen enkele reactie gekomen (wat ook niet hoeft overigens; de verantwoording geschiedt bij de tuchtrechter).
Wel hebben we, na ons mailtje over Revolut, met de NVB-staf een gesprek gevoerd over onze visie rond de menselijke maat in het betalingsverkeer en geconstateerd dat we van mening blijven verschillen. Daarin hebben we ook aangekondigd nadere juridische stappen te zullen nemen. Het handhavingsverzoek is er daar één van.
Waarom we dit doen? Lees de klantreacties bij de petitie over het recht op een bankrekening
Op 6 februari boden we als HRIF.EU deze petitie aan de Tweede Kamer aan, met het verzoek om te zorgen dat klanten voortaan een hard recht op een bankrekening hebben. Want dan hebben de banken geen reden meer om, met de bankvoorwaarden in de hand, de klant de bank uit te werken (in binnen en buitenland).
De tussentijd gebruiken we voor het handhavingsverzoek aan ACM waarin we ook de diverse reacties van klanten zullen noteren, zoals die bij onze petitie zijn gevoegd. Ter afsluiting zetten we er hieronder een paar op een rij (er waren bijna 15.000 handtekeningen, dit is een selectie).
- Bankrekening opgezegd. Geen ongebruikelijke transactie. Bank heeft vertrouwen in relatie opgezegd.
- Ben al gecontroleerd door de bank op witwassen en voelde mij onder druk gezet
- De controle witwassen is doorgeslagen. Een ?? ING ??bankmedewerker maakt je via e-mail voor crimineel uit. Lijkt een fraudemail. Onfatsoenlijk. Men dreigt je rekening te blokkeren, dan kan je niks meer. De burger de pineut.
- DGA. heb te maken met de KNAB bank. Voert een overdreven controle beleid, waarover niet valt te praten.
- Een Nederlander in het buitenland. Mij wordt mij hemd van mijn kijf gevraagd over werkelijk de kleinste bedragen/tikkies die gestuurd zijn.
- Geëmigreerd in juni 2022 en ondervond veel problemen met banken in Nederland om rekeningen te kunnen behouden. Sommige banken stopten zonder commentaar gewoon mijn rekening op.
- Gepensioneerd en gedwongen zeer persoonlijke informatie te verstrekken bij ING
- Totaal onacceptabel maar met de dreiging dat mijn rekening gen die ik al sinds 1963 bij the ING voorganger had NMB opgeheven zou worden
- Heb pensioen in eigen beheer. Moet steeds opnieuw uitleggen waar het geld vandaan komt. Ben gepensioneerd, dus er staat een substantieel bedrag op de rekening.
Heb zelf ervaring gehad met mijn bank middels een nogal dreigende herinnering met sluiting van rekening als ik geen contact opnam. Er werd mij wel uitleg gedaan van het waarom en excuses voor ongemak.
- Ik ben zelf ook onterecht door SNS geblokkeerd terwijl alle transacties via de notaris liepen. Je wordt behandeld als crimineel en de echte criminelen gaan vrijuit.
- Ik woon tijdelijk buiten Nederland voor een project in China en krijg na 36 jaar klant te zijn plotseling rare vragen van de ABN-AMRO bank.
- Ik werk veel als contractant voor internationale humanitaire organisaties en heb voortdurend informatie verschaft aan overheden mbt mijn verblijf en werk. Banken vragen nu informatie die mij blootstelt aan phishing, identiteitsroof dmv een smartphone.
- Ik moest me voor de Rabobank verantwoorden waarom heb ik 500 cash opgenomen had en waaraan en in welke land heb ik dit uitgegeven. Daarnaast moest ik zeggen waarom ik maandelijks betaling aan ICS Visa kaart doe en welke aankopen worden mee gedaan.
- ING Bank blokkeerde 5 dagen lang een overboeking naar een OpenBank (ES) rekening op mijn eigen naam. Pas na uitgebreide uitleg is overboeking uitgevoerd
- Mijn man komt uit Senegal en heeft hiermee te maken gehad.
- Niet-ingezetene Nederlander, die er bij de ABNAMRO is uitgeschopt en nu bij Rabo ook beperkt wordt in bancaire mogelijkheden
- Ook ik ben uit het niets en met zeer weinig informatie gedwongen op privacygevoelige gegevens te delen. Toen de ING niet tevreden was met mijn antwoorden werd er gedreigd de rekening op te heffen. Pure intimidatie.
- Oud ING Bankmedewerker en geconfronteerd met meerdere vragen over transacties en bezittingen. Rekening is tot 2 maal toe onaangekondigd door ING geblokkeerd.
- Pensionaris, heb met deze praktijk te maken gehad, geld overgemaakt naar adres wat ik anders niet doe, resultaat rekening geblokkeerd zonder een mededeling van de bank! Daar sta je dan als je moet tanken.
- Privé vragen van de bank. Bezwaar gemaakt. De bank stelt dat de WWFT boven de AVG staat. Hoe is mogelijk?
Rekening opgeheven omdat ik niet weer wou meewerken. Ze hadden 1,5 jaar eerder wel alle gegevens van me gekregen, vond dat nu wel echt te ver gaan om dit nog eens te doen. Er was geen geldige rede voor voeld als en pure pesterij. Geen recht op privacy
- Werkzaam in de financiële dienstverlening en zie al jaren met eigen ogen hoe KYC/AML vrijwel niets oplevert en enorm veel kost. Het kost vrijheid, privacy, geld, geduld, werk en levert de facto niets op.
- Witwas vragen gekregen van ING, zonder dat duidelijk werd wat er mee gedaan is, noch of de casus daarmee van tafel is
- Zakelijk wordt je belast met onnodig veel documenten en vragen van banken. Formulierenstroom wordt met de dag erger. Overheid had zo’n mooie slogan: \”Wij zijn er voor u om het u makkelijker te maken\” maar van die slogan staat niets meer overeind
- Zelf ervaren als een crimineel te worden behandeld en na vragen beantwoord te hebben complete stilte van ABNAMRO bank. Vreselijk.
- Zonder uitleg werd de bankrekening van mijn vriend gesloten, omdat ze activiteiten zagen, die niet bij de bank passten. Nu wil de volgende bank geen rekening openen, omdat ze geen uitleg hebben… het is schrijnend.
- Zowel ik als mijn vrouw zijn bij voorbaat verdachten personen bij de ING in verband met onze familie relatie in Cuba. We staan nu inmiddels allebei op een speciale lijst klantkenmerk en worden nu regelmatig allebei lastig gevallen met allerlei vragen.
- Zzp-er, ook lastig gevallen en onder druk gezet door dreigen de betaalrekening te blokkeren. Zolang mogelijk geweigerd, maar bij het laatste dreigement toegegeven met pijn in het hart.
- Zzp’er verpleegkundige. Ik word al weken besmet met vragen over mijn transacties door de Rabobank. Zeer indringend!!